Ο πραγματογνώμονας προχωράει σε αυτοψία και όποια άλλη απαραίτητη ενέργεια κρίνει αυτός για την ορθή εκτέλεση των καθηκόντων του και στην συνέχεια συντάσσει την απαραίτητη τεχνική έκθεση πραγματογνωμοσύνης/πόρισμα η οποία αποτελεί τεχνικό έγγραφο που στοιχειοθετεί τον φάκελο του εκτελεσθέντος έργου.
Οι πραγματογνώμονες αποφαίνονται αποκλειστικά και μόνο επί των τιθέμενων τεχνικών ζητημάτων και δεν επιλύουν ζητήματα νομικής φύσεως ούτε διαφορές μεταξύ αντιδικούντων μερών.
Ο Πραγματογνώμονας δεν καταλογίζει ευθύνες. Οι συνέπειες των τεχνικών διαπιστώσεων και ερμηνειών της Πραγματογνωμοσύνης για τις σχέσεις και υπαιτιότητες των εμπλεκόμενων μερών καθορίζονται από τους ίδιους και τα δικαστήρια.
Οι πραγματογνωμοσύνες χωρίζονται σε τρείς κατηγορίες.
1. Πραγματογνωμοσύνες που εκτελούνται έπειτα από εντολή ιδιώτη.
2. Πραγματογνωμοσύνες που εκτελούνται σε συνέχεια αιτήσεως προς το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος (ΤΕΕ).
3. Πραγματογνωμοσύνες που εκτελούνται έπειτα από διαταγή των δικαστικών αρχών σύμφωνα με το άρθρο 368 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας.